Vertaalmachines bij teksten voor school:
Hoe gaan we daarmee om? We ontkomen er bijna niet meer aan, maar voor taaldocenten is het vaak een doorn in het oog. Je hebt totaal geen idee meer wat leerlingen zelf schrijven en plagiaatcontrole werkt niet, want ze hebben de tekst in het Nederlands waarschijnlijk wél zelf geschreven. Hoe ga je daarmee om?
Naast mijn werk als copywriter geef ik nog twee dagen per week les als docent Duits op het voortgezet onderwijs. We kunnen wel spreken van een voorkeur voor talen bij mij, want naast dat ik best aardig Nederlands spreek en schrijf, ben ik ook redelijk bedreven in het bezigen van de Engelse en Duitse taal. Sterker nog: ik heb een tweedegraads bevoegdheid voor Duits. Dit betekent eigenlijk dat ik elke dag bezig ben met taal.
Gelukkig vind ik dat ontzettend leuk, maar helaas denkt een groot deel van de leerlingen daar toch heel anders over.
Het is ook niet makkelijk als je in de tweede van het voortgezet onderwijs de vakken Nederlands, Engels, Frans en Duits krijgt. Dan haal je nog wel eens wat door elkaar. Een leerling van mij had ooit ‘melk en suiker’ op een toets vertaald als ‘milch and sucre’. Alhoewel ik de verwarring begreep, was het helaas toch een fout antwoord. Wij taaldocenten laten de leerlingen met regelmaat teksten schrijven over onderwerpen. Voorheen gebeurde dat met woordenboeken, tegenwoordig gebruiken de leerlingen volop vertaalmachines op school.
Hoe weet je dat teksten voor school met vertaalmachines zijn geschreven?
Tja, daar hebben we met de docenten nog wel de nodige discussies over. In het begin van de vertaalmachines was het nog wel duidelijk te zien. Google maakte soms de meest vreemde woordcombinaties. Je wist wel wat de leerlingen aan woorden en zinnen hadden gekregen. Als er dan ineens heel vreemde combinaties tevoorschijn kwamen bij ‘zelfgeschreven’ teksten, kon de je leerling meteen terugsturen met zijn schrijfsel.
Tegenwoordig zijn de vertaalmachines zo geavanceerd dat ze synoniemen steeds beter begrijpen, naamvallen perfect vervoegen en de bijvoeglijke naamwoorden en werkwoorden ook klinken als een klokje…eh….perfect geschreven zijn. Dat maakt het soms behoorlijk lastig, maar als docent weet je gelukkig wel wat het niveau van een leerling ongeveer zal zijn. Je herkent de tekst vrij snel als ‘niet zelf geschreven.’
Wat doe je als je weet dat teksten op school door vertaalmachines zijn geschreven?
Je ontkomt er niet aan dat vertaalmachines op school worden gebruikt. De leerlingen zullen dat blijven proberen voor presentaties, opstellen, schrijfopdrachten en dergelijke. Ook ChatGPT werkt hier niet echt aan mee, want daar kunnen de leerlingen ook veel informatie vandaan halen. De ontwikkelingen op dat gebied gaan razendsnel en het is zinloos om je daartegen te verzetten. Ik heb het er regelmatig met mijn collega’s over. Toch vind ik dat leerlingen zelf in staat moeten zijn om een korte zin in het Duits te schrijven. Alleen is het lastig te bewijzen dat ze de teksten niet zelf schrijven. Tegenwoordig pak ik dat toch anders aan. Als ik bij een 3e klas MAVO of HAVO een perfect geschreven tekst zie, vraag ik de leerlingen om de Nederlandse vertaling te schrijven. Daar mogen ze dan alleen een online woordenboek als uitmuntend.de bij gebruiken.
Leerlingen die vertaalmachines op school gebruiken: een voorbeeld van aanpak.
Ook vandaag had ik weer een discussie met een leerling. Deze beweerde bij hoog en laag een tekst echt zelf te hebben geschreven en daarbij slechts 2 foutjes te hebben laten verbeteren door een native speaker. Ik had immers gezegd dat hij best hulp mocht vragen aan iemand. Ik had óók gezegd dat ze de teksten wel echt zelf moesten schrijven. Maar deze tekst was op het niveau van een native speaker. Ik wist 100% zeker dat deze leerling dit niveau niet beheerst, want de cijfers van deze grappenmaker zijn niet bepaald goed.
Toch bleef hij beweren dat hij een hoger cijfer verdiende en dat het onterecht was dat ik deze tekst niet passend voor zijn niveau vond.
Toen heb ik het volgende afgesproken: “Je mag de Nederlandse tekst náást mij naar het Duits komen vertalen, met alleen uitmuntend.de als hulpmiddel. Als jij dan nog zo’n perfecte tekst schrijft, dan gaat jouw cijfer omhoog.”
Je begrijpt dat er toen niet veel enthousiasme meer was. De discussie kwam niet verder als: “U heeft gezegd dat ik hulp mocht inroepen en dat heb ik gedaan.” Tja, ik had ook gezegd dat de teksten op passend niveau moesten zijn en dat ik goed wilde zien dat de tekst door de leerling was geschreven…
Hoe pak jij dat aan?
Ik ben benieuwd, beste medetaaldocenten. Hoe pakken jullie dit aan in de lessen? Hoe verzekeren jullie jezelf ervan dat de leerlingen geen gebruik hebben gemaakt van vertaalmachines? Ik ben ontzettend benieuwd! We kunnen elkaar allemaal wel helpen met dit soort zaken!